چک نوشته‌ای است که به موجب آن فرد صادرکننده همه یا بخشی از موجودی خود را که نزد یک بانک قرار دارد به شخص ثالثی حواله می کند.
صدور چک
در معاملات تجاری چک جایگزین وجه نقد است و صادرکننده در تاریخ صدور حتماً باید معادل مبلغ چک در بانک مورد نظر دارای موجودی باشد. اما از آنجا که برخلاف مقتضای ذات چک در معاملات تجاری از چک به‌عنوان وسیله اعتبار یا تضمین در پرداخت و انجام تعهد استفاده میشود قانونگذار با هدف جلوگیری از اخلال نظم در حوزه اقتصاد و تجارت به کرات قوانینی وضع کرده است که آخرین آن در سال 1382 تصویب شد و اکنون اعمال و اجرا میشود در ادامه اصول مربوط به برگشت خوردن و راه‌های وصول چک را بررسی می‌کنیم.
امنیت چک
چک را با کمال آرامش بنویسید قبل از دریافت یا تسلیم چک مندرجات آنرا به دقت بخوانید تا در تاریخ و مبلغ به عدد و حروف مشکلی وجود نداشته باشد ، پشت و رو چک را فتوکپی گرفته و امضاء (البته بهتر است اثر انگشت باشد) دریافت کننده چک را بر روی برگه فتوکپی اخذ نمایید تا اگر بعداً مندرجات چک تغییر کرد بتوانید به آن استناد کنید.
در بردن چک به بانک تعلل نکنید زیرا در صورت عدم موجودی اگر ظرف شش ماه از تاریخ چک آنرا برگشت نزنیم حق شکایت کیفری از بین میرود. اگر ظرف دوازده روز از تاریخ چک آنرا برگشت بزنید میتوانید فوراً حکم توقیف اموال بگیرید اما اگر دوازده روز سیزده روز شد برای توقیف اموال باید خسارت احتمالی معادل حداقل ده درصد به صندوق دادگستری پرداخت کنید .
شکایت چک را میشود هم از طریق کیفری ( دادسرا) و هم حقوقی ( دادگاه) و هم اجرایی (ثبت) انجام داد.
اگر به بانک مراجعه کردید و موجودی چک کافی نبود میتوانید هر مبلغی که هست برداشت کنید .بانک چک را از شما میگیرد اما برگه ای خواهد داد که ارزش چک را دارد پس جای هیچ نگرانی نیست.
وقتی دسته چک از بانک میگیرید حتماً برگهایش را شمارش کنید.
نکات مهم حقوقی به هنگام پر کردن چک
در هنگام نوشتن و تنظیم چک بایستی به نکاتی توجه نمایید. این نکات عبارتند از:
- یکی از نکات مهم حقوقی به هنگام پر کردن چک این است که تاریخ و مبلغ چک خود را هم به عدد و هم به حروف قید نمایید.
- پس از این که مبلغ و تاریخ چک را نوشتید به روی آن چسبی شیشه ای بزنید. با این کار امکان تغییر وجود ندارد. چرا که با کنده شدن چسب، کاغذ نیز پاره می شود.
- در هنگام نوشتن چک از خودکار شخصی خودتان استفاده نمایید. حتی اگر در هنگام نوشتن آن کسی به شما خودکاری داد با آن ننویسید. چرا که با آن خودکار به راحتی می توان نوشته ها را در وقت دیگری تغییر داد.
- همه ی اطلاعات چک را خودتان پر نمایید. هیچ گاه برای پر کردن چک از کسی کمک نگیرید. چرا که دستخط دیگران وارد آن میشود.
- چنانچه چکتان خط خوردگی داشت، حتما مبلغ آن را قید نمایید و اگر خط خوردگی نداشت، حتما درج نمایید بدون خط خوردگی و این یکی دیگر از نکات مهم حقوقی به هنگام پر کردن چک است.
- چنانچه چکی را برای پرداخت یک قرارداد می دهید، حتما مشخصاتش را به طور کامل در قراردادتان ذکر نمایید. مثل مبلغ چک، شماره و تاریخ آن.
- یکی دیگر از نکات مهم حقوقی به هنگام پر کردن چک این است که به هیچ وجه چک را برای اصلاح و تعویض در اختیار صادر کننده اش نگذارید. چرا که آن فرد می تواند ادعا نماید که مبلغ چک را بهتان داده و چک را از شما گرفته است.
- برخی چک ها هستند که به دو مهر یا امضا نیاز دارند. گاهی اوقات صادر کننده ی چک، فقط یک امضا می زند تا دارنده ی چک نتواند چک او را وصول کند. در این موارد به طرح دعوایی طولانی نیاز خواهد بود.
بنابراین به شما توصیه می شود که از فردی که چک را صادر می کند بخواهید که در چک قید نماید که چک یک امضایی بوده و به دو امضا یا مهر نیازی ندارد و این از دیگر نکات مهم حقوقی به هنگام پر کردن چک است.
- بایستی چک خود را به نام شخص صادر نمایید و از پرداخت آن در وجه حامل خودداری نمایید.
- چنانچه به روی چک نوشته شده باشد بابت ضمانت یا بابت فلان کار و … چک جنبه ی حقوقی می گیرد. بنابراین به نفع دارنده ی آن است که این شرط و بابت گذاشته نشود.
- هیچ گاه چک خود را به شکل سفید امضا صادر ننمایید. این یکی از نکات مهم حقوقی به هنگام پر کردن چک است.
- چنانچه زیاد از چک استفاده می کنید، سعی نمایید که از خودکار خاص خودتان استفاده نمایید.
چک بلا محل به چه چکی گفته می شود؟
- کم بودن یا نبودن پول نقد در حساب پرداخت کننده ی چک
- عدم مطابقت امضا یا مهر
- خط خوردگی متن
- اختلاف در مندجات چک
چک بلا محل به چکی گفته می شود که در زمان مشخص شده، مبلغ وعده داده شده اش را تامین نکند. طبق ماده ی 3 قانون، صادر کننده ی چک بایستی در زمان مندرج در چک مبلغ مذکور را در بانک مربوطه داشته باشد و همچنین نباید چک به گونه ای صادر بشود که از سوی بانک قابل پرداخت نباشد. از جمله عواملی که باعث وصول نشدن چک می باشد عبارتند از:
در چک مشروط هم، بانک بی توجه به شرط آن، وجهش را پرداخت می کند. مثلا اگرصادر کننده ی چک، در متن آن شرط کرده باشد، اگر دارنده فلان کار را انجام دهد، وجه آن قبل وصول می باشد. در این مواقع بانک بدون توجه به شرط آن، در موعد مقرر وجه آن را به دارنده می پردازد.
همچنین به ماده ی 3، موادی تحت این عنوان به آن الحاق شده است، اگر چک مدت دار باشد، تنها در زمان سررسیدش قابل وصول بوده و تا پیش از تاریخ مقرر، دارنده نمی تواند آن را وصول نماید.
همچنین طبق ماده ی 4، چنانچه چک به عللی که در ماده ی 3 بیان شده، پرداخت نگردد، بانک باید در برگه ای مخصوص، مشخصات چک، نشانی و هویت صادر کننده و علل عدم پرداخت آن را صراحتا قید کرده و مهر و امضا نماید و به دارنده ی چک تقدیم نماید. لازم به ذکر است در این برگه باید مطابقت یا عدم مطابقت نمونه امضای صادر کننده ی چک ذکر گردد.
همچنین طبق ماده ی 5، چنانچه موجودی حساب فرد صادر کننده ی چک از مبلغ آن کمتر باشد، بانک باید مبلغ موجود را به دارنده ی چک داده و دارنده ی چک نیز باید در پشت چک، مبلغ دریافت شده را درج نموده و به بانک تسلیم نماید. بانک نیز در قبال آن بایدیک گواهی مبنی بر مبلغی که پرداخت کرده، به دارنده بدهد.
چک مذکور به نسبت پولی که پرداخت نشده بی محل به حساب آمده و گواهی بانک در این رابطه، برای دارنده حکم اصل چک را خواهد داشت.
در صورتی که در مورد نکات حقوقی چک نظری دارید در زیر آن را عنوان کنید تا دیگران از آن استفاده کنند بلکه گره گشا باشد .با تشکر